1

Тема: Истории потомков репрессированных

michaliwanowski.com/
In 1945, my grandfather and his brother escaped from a prisoner-or-war camp in Kaluga  (Russia), and crossed over 2,200 km on a quest to return home. As fugitives - they walked only at night, and avoided contact with people at all cost. They slept in turns, deep in the forest, watching over each other, and dressing each other’s wounds. Surviving on berries, mushroom or an occasionally stolen cabbage, they endured extreme hardship and weather adversity.

Yet throughout the journey, their determination and their brotherly bond kept them alive and kept them going.

Three months later, in November 1945, they were eventually reunited with their family in Wroclaw, Poland.

They both lived interesting and long lives.

In the summer of 2013, nearly 70 years after their original journey, I decided to retrace their epic journey and document it through a modern fugitive's eyes - staying Clear Of People. With the help of a diary my uncle had written, where I found a map he had drawn, I was able to navigate and follow their steps closely.

It was easy, at times, to ignore what year and what administration it was - with no obvious time or space signifiers in the forests, I allowed myself to be lulled by the monotonous sound of my steps; hypnotised by the trees passing my peripheral vision like a giant metronome. The process became a specific meditation on landscape, as I found myself standing in the exact spots they once stood, working out my own connection to the places.

As more and more people are on the move across the continent(s), uprooting their lives and fleeing from conflict zones, this body of work pays a silent tribute to the past and present fugitive on their quest for safety.


2 200 000 шагов: Польский фотограф повторил путь деда, бежавшего из ГУЛАГа
https://birdinflight.com/ru/vdohnovenie … ovski.html

Михаль Ивановски восемь недель шёл по маршруту, которым 70 лет назад его дед, бежавший из ссылки, добирался от Калуги до Польши. Михаль несколько раз сбивался с пути, увязал в болоте, но понял, что нет лучшего темпа для сканирования мира, чем тот, что мы развиваем с помощью собственных шагов.

О дедах

Мой дед Толек родился в Узбекистане, его отец работал там на железной дороге. Потом вся семья переехала из Литвы. Во время Второй мировой войны мой дед, как и многие из его друзей, пошли в партизаны. Он и его младший брат Виктор провели два года в лесу. Летом 1944-го их арестовали и сослали в Калугу. Через год деду и его брату удалось бежать. После почти трёх с половиной месяцев скитаний им удалось воссоединиться со своей семьёй. Но не в Литве, а в Польше, во Вроцлаве.

Мой дед прожил долгую и интересную жизнь. Он был отличным пловцом, национальным чемпионом Литвы в 1940 году и в Польше — в 1946-м. Он выучился на инженера-электротехника и всю жизнь работал в сфере городской архитектуры. Важную роль в жизни дедушки играла природа: каждое лето он жил в старом домике в горах, где месяцами собирал малину и варил из неё варенье. Дед много работал. Я думаю, это у нас семейное. Он умер в возрасте 90 лет.

Мы были очень близки с дедом. Каждое лето мы с ним проводили в его доме в горах. Дед научил меня пользоваться токарным станком, когда мне было семь, и я по-прежнему могу смастерить подсвечник из трёх деревяшек.

http://www.michaliwanowski.com/communities/1/004/011/579/351//images/4625002068_1649x781.jpg

Share

2

Re: Истории потомков репрессированных

«Чым далей ад Расеі». Як унук рэпрэсаванага беларуса вярнуўся на радзіму продкаў
04 сакавік 2020, 09:00


https://gdb.rferl.org/AF015413-89F9-4C51-9BEC-9C5515AECA0B_cx0_cy3_cw0_w1023_r1_s.jpg
Міхаіл Самборскі

Бабруйчанін Міхаіл Самборскі ў 2016 годзе прыехаў зь сямʼёй у Беларусь з Расеі. Ён расказаў Свабодзе, чаму вярнуўся на радзіму продкаў, як яго сямʼя апынулася ў Расеі, а таксама пра чаканьні і рэаліі беларускага жыцьця.

Сьцісла пра Міхаіла Самборскага:

38 гадоў. Мае трое дзяцей.
Нарадзіўся ў Ніжнім Тагіле, дзе ягоны дзед атайбаваўся пасьля высылкі.
Патомны лекар. Больш за 15 гадоў у мэдыцыне.
Скончыў у Цюмені мэдычную акадэмію.
Уласным коштам прайшоў трохмесячны цыкль інтэрнатуры ва ўнівэрсытэце імя караля Хуана Карласа І (Гішпанія).
У Бабруйску робіць лекарам-пэдыятрам.
Ягоная мара — каб Беларусь стала эўрапейскай краінаю з дамінаваньнем беларускай культуры, з рынкавай эканомікай і дэмакратычным ладам.

У Расею саслалі ягонага дзеда — «ворага народу»

«Я ня мусіў нарадзіцца ў Расеі, — разважае Міхаіл. — Так склаўся трагічны лёс майго дзеда, які не з сваёй волі апынуўся на расейскай поўначы».

Пра лёс дзеда, Ігара Самборскага, Міхаіл ведае ад яго самога і ад бацькі. Апавядаць чужым дзедаву гісторыю родныя яму забаранялі да распаду Савецкага Саюзу. Міхалаў бацька некалькі гадоў дамагаўся рэабілітацыі свайго бацькі, але марна.

https://gdb.rferl.org/CF4412EC-072A-4CC9-9E8E-9685096D4FF8_w250_r0_s.jpg

Ігар Самборскі нарадзіўся на Лідчыне ў 1917 годзе. Хадзіў у польскамоўную школу. Вывучыўся ў Варшаве на інжынэра-хіміка. Вярнуўся ў Заходнюю Беларусь, якая тады была пад Польшчай. У верасьні 1939 году, калі прыйшлі Саветы, яго забралі ў войска. У першыя дні Другой усясьветнай вайны трапіў у палон да нацыстаў, якія адправілі яго ў лягер для ваеннапалоных у Паўночную Італію. Большая частка нявольнікаў былі французы.

Міхаіл кажа, што паводле дзедавага аповеду пасьля 1942 году нацысты сталі запісваць этнічных беларусаў у Беларускую краёвую абарону (вайсковае фармаваньне, створанае пад нямецкай акупацыяй для барацьбы з партызанамі. — РС). Адмовіцца ад іхнай «прапановы» значыла падпісаць сабе сьмяротны прысуд, згадвае дзедавы словы суразмоўца.

Як чалавека з вышэйшай адукацыяй Ігара Самборскага накіравалі ў афіцэрскую школу ў Нямеччыне. Там рыхтавалі прапагандыстаў-перакладнікаў. Потым загадалі працаваць з савецкімі ваеннапалоннымі, каб тыя запісваліся ў БКА. Там жа ён выдаваў і беларускую газэтку. Бліжэй да канца вайны Самборскага адправілі ў Беларусь, дзе вайскоўцы БКА ахоўвалі стратэгічныя абʼекты, пераважна чыгунку. У карных апэрацыях ня ўдзельнічалі, расказваў дзед унуку.

«Дзед згадваў, што ў батальёне з 400 жаўнераў было ня болей за 20-30 тых, якія спадзяваліся, што з дапамогаю нацыстаў адродзіцца незалежная Беларусь. Большасьць, аднак, пайшла ў БКА, каб выжыць», — расказвае Міхаіл.

Паводле суразмоўцы, дзед апынуўся ў савецкім палоне, бо яго выдалі амэрыканцы. Да іх прабіваліся жаўнеры БКА, калі савецкія войскі пачалі наступ на Беларусь.

Як кажа Міхаіл Самборскі, дзеду «за здраду радзіме» далі 25 гадоў і саслалі ў Варкуталаг класьці чыгунку Варкута — Лабытнангі. Ён апавядаў унуку, што сьмяротнасьць у лягеры была неймавернай. На капаньні магілаў працавала цэлая брыгада, і «тая не заўжды спраўлялася, каб закапаць памерлых».

https://gdb.rferl.org/607A8AC4-0E76-4BD0-99F0-A87F64485274_w650_r0_s.jpg
Ігар Самборскі з жонкай Еўдакіяй

Па сьмерці Сталіна ў 1954 годзе Ігара Самборскага вызвалілі і ўзялі ў адну з «шарашак» (установа, у якой працавалі зьняволеныя спэцыялісты. — РС) у Ніжнім Тагіле. Пазьней яна стала Інстытутам плястмасаў.

У Ніжнім Тагіле Самборскі пражыў да сваёй сьмерці ў жніўні 1991 году. Там нарадзіліся ягоны сын і ўнук. Бацькаўшчыну рэпрэсаванаму беларусу дазволілі наведваць толькі ў 1970-х гадах.

«Дзед казаў, што ён цудам выжыў ў савецкім лягеры, і ня мог патлумачыць чаму, — згадвае Міхаіл. — З таўром „ворага народу“ ён пражыў да скону. Бацьку не ўдалося вярнуць добрае імя дзеда».

Чаму унук рэпрэсаванага вярнуўся на яго радзіму
Да думкі, што вяртаньне на гістарычную радзіму стане «галоўнай справай жыцьця», Міхаіл Самборскі прыходзіў паволі.

https://gdb.rferl.org/C74107A3-9664-4ECE-AF8B-0886ED55EC62_w650_r0_s.jpg
Прадзед Міхаіла Самборскага Васіль таксама быў лекарам

У 2004 годзе, па сканчэньні Цюменскай мэдычнай акадэміі, ён трапіў у 40-тысячны Ялу́тараўск — раённы цэнтар Цюменскай вобласьці. На тагачаснае жыцьцё не наракае. Карʼера мэдыка складавалася добра. Праз 6 гадоў працы ў мясцовым шпіталі стаў загадчыкам пэдыятрычнага аддзяленьня. Кажа, што тады шмат працаваў, каб выплаціць іпатэку на кватэру, бо жытла яму не далі, хоць і абяцалі.

Да 2014 году заробак у яго быў значна большы, чым у беларускіх калегаў — за месяц выходзіла 80 тысяч расейскіх рублёў (больш за 2200 даляраў).

Жаданьне перабрацца ў Беларусь абвастрылася пасьля расейскай акупацыі Крыму і вайны на Данбасе. Жыць на чужыне стала маральна невыносна, кажа ён. Пачаліся ідэалягічны прэсінг і фінансавыя паборы. Ад мэдыкаў патрабавалі «добраахвотна» пералічваць заробак за працоўны дзень (блізу 50 даляраў) на «дапамогу Данбасу». Незадаволенаму Самборскаму адказвалі, што грошы ён можа не здаваць, але потым будуць праблемы.

«Вядома ж, можна было пачаць вайну за свае правы, але яна б скончылася кепска для мяне, — апавядае ён. — Пасьля 2014 году заробкі значна зьменшыліся, фінансаваньне мэдыцыны таксама, умовы працы пагоршыліся. Але самае жудаснае — гэта штодня ісьці на ўгоду са сваім сумленьнем».

Міхаіл кажа: намер пераехаць у Беларусь ухваліла і жонка, бо бачыла, што ён прыходзіць з працы знэрваваны і «даведзены амаль што да стану псыхапата».

Застацца беларусам у Расеі
Што на той момант зьвязвала 32-гадовага грамадзяніна Расеі Міхаіла Самборскага зь Беларусьсю?

Ён цьвердзіць: дзед пасьля перажытага застаўся сьвядомым беларусам. Казаў яму, што не хацеў служыць у савецкім войску і што яго туды забралі гвалтам. Унуку даводзіў, што ў Савецкім Саюзе няма нічога добрага і што той сам у гэтым пераканаецца, калі вырасьце.

Міхаіл кажа, што ў дзедавай хаце было багата беларускіх кніг, якія ён чытаў дзецям і ўнукам. Але ягоная беларускасьць сканчалася, калі ён выходзіў з хаты, прызнаецца суразмоўца. Ня выракся стары і сваёй веры. Хадзіў у касьцёл, які ў Ніжнім Тагіле пабудавалі яшчэ нашчадкі сасланых удзельнікаў паўстаньня 1830–31 гадоў.

https://gdb.rferl.org/C6CF7565-4BC3-442A-A7A2-75C7C98FF8C9_w650_r0_s.jpg
Міхаіл Самборскі

Міхаіл кажа, што пазьней, калі пачаў вучыць беларускую мову, то дзедава навука яму прыдалася, але пагаварыць па-беларуску на чужыне яму не было з кім.

Ён чуў, што ў Цюмені ёсьць суполка беларусаў, але зь ёю кантактаў навязваць ня стаў, бо не лічыў яе дзейнасьць сурʼёзнай.

«Яны там толькі сьпяваюць і танцуюць, — кажа Міхаіл. — У Расеі чым далей, тым больш праяўляецца імпэрства. Беларусы баяцца паказваць, што ня згодныя з усім, што адбываецца, але моўчкі вымушаныя падпарадкоўвацца новым парадкам».

Калі Міхаіл прыяжджаў да сваякоў у Беларусь, то цешыўся беларускім шыльдам, абвесткам па-беларуску ў транспарце. Лічыў, што беларускай мове на Бацькаўшчыне жывецца вальней.

Сустрэча на гістарычнай радзіме: «У нас па-беларуску не прынята»
Першы год жыцьця ў Беларусі Міхаіл называе залатым, бо «адкрываў для сябе Бацькаўшчыну». Шмат вандраваў на ровары. Пазнаёміўся ў Бабруйску зь мясцовымі рупліўцамі беларушчыны і рэгулярна наведваў імпрэзы.

Нэгатыў, зь якім сутыкаўся, зьвязвае з расейскім уплывам. На ягоны погляд, цяпер на Радзіме адбываецца няпростае вяртаньне беларусаў да саміх сябе, бо ў іхнай памяці захавалася, што «найлепшых зь іх забівалі і кідалі ў турмы».

https://gdb.rferl.org/B05499DE-0FCD-4B3A-9313-75D0764B041D_w650_r0_s.jpg
Міхаіл Самборскі ў Бабруйску з дачкой, якая нарадзілася ў Беларусі

У першыя два тыдні працы ў бабруйскай паліклініцы Самборскі запаўняў мэдычныя дакумэнты на беларускай мове. Аднак яго запрасіла кіраўніцтва і патлумачыла, што ў іх «так не прынята». На довады, што ў Беларусі дзьве дзяржаўныя мовы, яму адказвалі: «Большасьць беларусаў беларускую мову не разумее, таму трэба пісаць па-расейску».

«Тады я толькі прыехаў з-за мяжы і мусіў быць спэцыялістам дысцыплінаваным, выконваць мясцовыя правілы. Супакойваў сябе тым, што Беларусь усё роўна лепшая за Расею», — узгадвае ён.

Не ўдалося Міхаілу Самборскаму ў год прыезду на Бацькаўшчыну знайсьці ў Бабруйску і беларускую клясу для дачкі-першаклясьніцы.

«У Беларусі ў нас нарадзілася трэцяе дзіця, дык яно дакладна пойдзе ў беларускую клясу», — Міхаіл прызнаецца, што раней ня ведаў, як дамагчыся беларускага навучаньня для сваіх дзяцей.

«Ты малойца, але мы і безь беларускай мовы пражывём»
Міхаіл Самборскі кажа, што да ягонай беларускасьці на Радзіме стаўленьне прыязнае, але пераймаць беларускую гаворку землякі саромеюцца.

«„Вядома ж, ты малойца“, — хваляць мяне людзі і дадаюць: „Але мы неяк і так пражывём“», — аспісвае Міхаіл пазыцыю беларусаў у Беларусі.

На сёлетні Дзень роднай мовы ён накупляў шакалядак і частаваў імі тых, хто спрабаваў на прыёме ў паліклініцы гаварыць зь ім па-беларуску. Кажа, што «курс» беларускай мовы прайшоў бесканфліктна і з добрымі вынікамі.

Міхаіл лічыць: каб беларусізацыя была шпарчэйшай, неабходная падтрымка дзяржавы. Цяпер жа яна трымаецца на грамадзкім энтузіязьме.

«Пакуль мне хапае і таго, што я тут знайшоў, — адзначае ён. — Па-першае, тут не Расея. Па-другое, Беларусь усё ж пакрысе вяртаецца ў Эўропу. Там яе паратунак».

Міхаіл сьцьвярджае: большасьць беларусаў пачынае разумець, што цяперашнія стасункі з Расеяй дабром ня скончацца. «Чым далей беларусы будуць ад Расеі, тым бліжэй да Беларусі», — кажа ён.

https://www.svaboda.org/a/30466537.html

Thanks: litar Л1

Share

3

Re: Истории потомков репрессированных

Еще одна польская история

Возвращение. Как письма репрессированной прабабушки из Беларуси изменили жизнь британского бизнесмена

Пять лет назад назад Майкл Даниель Сагатис из Южного Уэльса понял, что заниматься строительным бизнесом больше не хочет. Но что делать дальше, он не знал. А потом, разбирая вещи своей умершей тетушки, Майкл нашел письма прабабушки Йозефы. Она писала их своим детям из казахского города Актобэ, куда ее репрессировали в 1940 году из Западной Беларуси как мать «врага народа». И Майкл отправился в долгое путешествие, чтобы узнать историю своей семьи. Познакомился с родными в разных странах, копался в архивах, общался с историками. И в результате снял фильм о своей прабабушке и исполнил ее последнее желание — вернул ее домой, в семью.

Цепочка невероятных событий привела Майкла к письмам Йозефы. Прежде, чем попасть к нему в руки, за 75 лет они прошли тысячи километров из Казахстана в Беларусь, затем в Польшу, а оттуда — на Британские острова. А после — они совершили похожий маршрут в обратном направлении, став для Майкла проводником, открывая новые страницы истории его семьи, помогая пережить горе и боль, о которых десятки лет молчали.

13 марта, в день рождения Йозефы, Майкл приехал в Минск, на кинофестиваль «Нефiльтраванае кiно», где впервые увидел свой фильм «Письма Йозефы» на большом экране. Майкл разрешил разместить этот фильм на нашем сайте. И рассказал ИМЕНАМ, зачем столько лет занимается исследованием своих предков и к чему привело его большое путешествие.

Из писем Йозефы: «Янечка, милая моя! Очень переживаю, что мало собрали ржи и ячменя, но что поделать, такая наша судьба, страдать от колыбели до гроба. Видать, такая воля Господа Бога. Еще большое тебе спасибо, что ходишь на кладбище к нашим мученикам и молишься за них. И за меня поцелуй их святую землю и поклонись им от меня низко, от моего больного сердца. Боже правый, как мне больно, что не могу увидеться с вами».

Мой отец родился в Британии, в лагере для беженцев уже после войны. Он мало интересовался историей семьи, влился в британскую культуру и потерял интерес к корням. Только его мама, бабушка Ванда, иногда учила меня каким-то польским словам. Ванда была очень доброй бабушкой. И очень религиозной, почти все время проводила в молитвах. Из-за этого у нее даже оставались синяки на коленях. И она всегда молилась о прощении. Но никогда не рассказывала о Йозефе.

В начале двухтысячных, когда в Британию стало приезжать много польских строителей на заработки, я организовал строительный бизнес с одним из таких эмигрантов. Мы много общались, дружили, я познакомился с его семьей, благодаря им я стал узнавать культуру Польши, ее традиции. Мои корни стали возвращаться ко мне. Я знал, что в Польше живут мои родные со стороны отца, но я никогда их не видел. В 2003 году я отправился в Польшу, чтобы познакомиться с ними. Через пять лет мы приехали туда еще раз, с отцом и всей нашей большой семьей. Тогда мы еще ничего не знали про письма Йозефы. Мы просто заново знакомились и восстанавливали связи.

Когда пять лет назад умерла другая моя тетушка — Зося — у нее дома осталось куча вещей, которые она накопила за всю жизнь. Мы знали, что среди них могут быть семейные документы, еще что-то ценное, но не знали, где именно. Перед нами были огромные завалы из сумок, в которых она хранила все подряд.

Отец теперь мне часто припоминает, что именно я был тем человеком, который сказал, увидев все эти вещи Зоси: «Кто это все будет разбирать? Я точно не буду это делать. Нанимайте клининговую компанию, пусть они все разбирают и выбрасывают». Мой отец сказал, не хочешь делать — я сделаю все сам. Я, конечно, не мог не помочь ему. Примерно год мы разбирали вещи и делили их на мусор и немусор. Письма Йозефы попали в стопку с мусором. Буквально в последний момент я открыл этот конверт и обнаружил, что внутри письма прабабушки.

Как раз в тот период у меня был такой переходный период. Я понимал, что больше не хочу заниматься строительным бизнесом. Но не понимал, что мне делать дальше. Я как будто ждал какого-то знака. Эти письма стали тем самым знаком к переменам в жизни. У меня было два пути: положить их на полку и забыть или начать узнавать, что в этих письмах и что случилось с Йозефой. Я выбрал второе.

Моя прабабушка Йозефа вместе с мужем Константином жили в небольшом городке Дятлово, недалеко от Лиды. Тогда это была территория Польши. Родители Йозефы были против ее брака. Она — полька, католичка из богатой семьи. Он — православный русский, бедный, да к тому же на 15 лет старше ее. Но это была любовь. У них родилось шестеро детей — большая любовь! Они жили в имении Стравинских, работали на земле. В Дятлово у них был свой небольшой магазин. А еще на пароме они перевозили через Неман людей и небольшие грузы.

Когда в 1939 году советская армия отвоевала территории, бывшие Восточной Польшей, Йозефа была 75-летней вдовой, младший сын Петр умер от туберкулеза, а пятеро остальных детей уже выросли и завели свои семьи, у них родились свои дети. Советские власти стали зачищать новые территории от «неблагонадежных элементов». Одного того, что ты поляк, было достаточно, чтобы тебя со всей семьей сослали далеко в Сибирь или Казахстан. А наша семья была не просто поляками. Старший сын Йозефы — Алоиз — служил офицером в польской полиции. НКВД пытались его арестовать, но ему удалось сбежать. А пожилую Йозефу 13 апреля 1940 года посадили на поезд и отправили в Казахстан, город Актюбинск (современный Актобэ) как мать «врага народа».

Я не знаю, почему не забрали всю остальную семью. У меня есть только предположения, почему так случилось. Первое — Йозефа пожертвовала собой и спасла детей. Второе — она верила, что с ней ничего не сделают, поскольку она уже была в возрасте, и не стала сбегать вместе с детьми. И третье — дети пожертвовали мамой, чтобы спастись, они сбежали, а ее с собой не взяли, потому что она была очень пожилая и могла не выдержать такое испытание. 

Не было никакого суда, никакого приговора, Йозефу направили не в лагерь, она не была заключенной, но домой вернуться не могла. Ее привезли в обычный советский колхоз, где ей, пожилой, измученной женщине, нужно было работать, чтобы платить за жилье, продукты. Чтобы выжить. Оттуда Йозефа и писала те самые письма своим дочерям.

Йозефа (Богданович Bogdanowicz) х Константин Буйдо (Bujdo)

https://imenamag.by/posts/pisma-jozefy? … omkjx1No4w

Пошук предків: Глушак (Брянськ.) Ковальов Федосенко (Могилевськ.)
Оглотков (Горбат. п. НГГ) Алькин Душин Жарков Кульдішов Баландин (Симб. губ.)
Клишкін Власенко Сакунов Кучерявенко (Глухів)
Кириченко Бондаренко Білоус Страшний (Новомоск. Дніпроп.)

Share

4

Re: Истории потомков репрессированных

інтересний сайт про дослідження долі

Расследование в отношении судьбы КАРАГОДИНА Степана Ивановича – родился в 1881 году, убит сотрудниками НКВД СССР 21 января 1938 года.
https://karagodin.org/

Thanks: О.І.1

Share